ODESZLI NA ZAWSZE, BY STALE BYĆ BLISKO

Odeszli na zawsze, by stale być blisko…

Od listopada minionego roku pożegnaliśmy wiele ważnych dla nas osób.  Wspominając tych wyjątkowych ludzi wierzymy w słowa ks. Jana Twardowskiego: „Można odejść na zawsze, by stale być blisko..."

Płk Edward Leszczyński z Weinerów (1925-2016)

Pan Edward urodził się w 1925 roku w Sanoku. Pochodził ze znanej rodziny kupieckiej Weinerów. Przeżył Holokaust w ZSRR, a potem służył w wojskach pogranicza w Nowym Sączu. Doskonale znał wszystkich sądeckich Żydów, którzy wrócili do rodzinnego miasta. Starszy, skromny Pan w okularach był stałym bywalcem wydarzeń Sądeckiego Sztetlu, dopóki pozwalało zdrowie. Choć nigdy nie mówił o swoimi zdrowiu, ale widać było jak powoli gasł. Odszedł od nas cicho, w cieniu Jesiennej Jesziwy 24 listopada 2015 roku. Został pochowany na cmentarzu w Sanoku.

Artur Król (1930-2016)

Nie wielu było takich bohaterów. Jego życie było wielkim świadectwem pracy dla drugiego człowieka. W czasie II wojny światowej, wraz z rodziną, ocalił od Zagłady żydowską rodzinę Steinlaufów. W lutym 1989 roku wraz z rodzicami został odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Był radnym miasta, wielkim społecznikiem, ale przede wszystkim swoim świadectwem wojennym dawał wielką lekcję sądeckiej młodzieży. „Czerpałem od niego niesamowite lekcje życia. Nie uczył mnie wprost zasad. Nie mówił mi, że mam żyć tak i tak żeby być dobrym człowiek. On po prostu opowiadał jak nimi żył gdy był w moim wieku i to było największym świadectwem” – wspominał dziadka Przemek Bartkowski. Pan Artur zmarł 4 marca 2016 r. Został pochowany na cmentarzu komunalnym przy ul. Rejtana w Nowym Sączu.

Aron Berliner (1921-2016)

Jeden z ostatnich aktywnych członków Ziomkostwa Sądeczan w Izraelu. Urodził się przy ul. Piotra Skargi. Z getta sądeckiego wyruszył na swoją wojenną drogę, która była pełna cierpienia i tragedii. Po wojnie poślubił w Niemczech koleżankę ze „sądeckiego sztetlu” – pannę Nattel. Do końca życia stanowili szczęśliwą parę – to była chyba ostatnie żydowskie małżeństwo nowosądeczan. Po przejściu na emeryturę zmagał się z ciężką chorobą. Odszedł od nas na początku kwietnia 2016 r. Spoczął na cmentarzu w Tel Awiwie.

Jerzy Bogusz (1922-2016)

Nowosądeczanin, wyjątkowy świadek tragicznych wydarzeń podczas II wojny światowej. Wiosną 1940 r. za działalność konspiracyjną został aresztowany przez Niemców. Po śledztwie i przesłuchaniach przewieziono go do więzienia w Tarnowie. Miesiąc później Niemcy deportowali stamtąd 728 Polaków, wśród nich Jerzego Bogusza, do tworzonego obozu Auschwitz. W kwietniu 1942 r. wraz z grupą ok. 50 innych więźniów został zwolniony z KL Auschwitz. Następnie zaangażował się w działalność podziemną, jako żołnierz 1. Pułku Strzelców Podhalańskich AK. Po wojnie pracował na Politechnice Krakowskiej. Jeden z ostatnich więźniów pierwszego transportu zmarł 25 września 2016 r. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Nowym Sączu.

***

W minionym roku pożegnaliśmy wiele osób, którym Sądecki Sztetl wiele zawdzięcza. Pod koniec marca odszedł od nas prof. Józef Hampel (1942-2016), który od początku kibicował sztetlowym działaniom. Niżej podpisany zawdzięcza mu bardzo wiele – dzięki Profesorowi poznałem historię regionalną. Pożegnaliśmy także niestrudzonego orędownika dialogu, Kardynała Franciszka Macharskiego (1927-2016). Jego działalność na polu relacji chrześcijańsko-żydowskich była i jest wręcz wzorem dla wszystkich zaangażowanych w ten dialog. Odszedł od nas także Szymon Peres (1923-2016), człowieka z którym czuli się związani sądeccy Żydzi mieszkający w Izraelu. Wielu z nich go pożegnało osobiście w czasie wrześniowych uroczystości żałobnych. Wielką stratą jest śmierć Andrzeja Wajdy (1926-2016), reżysera, który wykreował nasze wyobrażenie o historii, także dawnych relacjach polsko-żydowskich.

Niech pamięć o nich trwa wiecznie!

Łukasz Połomski